Veranderingen van temperatuur

We spreken momenteel van een klimaatcrisis omdat de temperaturen op aarde stijgen. Zonder af te doen aan de alarmerende snelheid van de huidige verandering van temperatuur hebben zit soort temperatuursveranderingen zich steeds weer voorgedaan in de geschiedenis.

Als we in miljoenen jaren rekenen dan zien we dat de aarde enorm is afgekoeld. Op basis van de Zuurstofisotoop 18O kunnen we bepalen wat de verschillen in temperatuur zijn geweest gedurende al die jaren. Het eerste gedeelte moet worden bepaald op basis van het leven in de polaire oceanen en de laatste jaren kan het worden bepaald aan de hand van de ijskap op de Zuidpool (Antarctica). Deze is aan het eind van het Eoceen ontstaan, vervolgens weer ontdooid en circa twaalf miljoen jaar geleden opnieuw ontstaan. Vostok is een waarnemingsstation op de Zuidpool, waar deze metingen zijn uitgevoerd.

In onderstaande afbeelding wordt in de bovenste twee lijnen de afwijking weergegeven in de temperatuur ten opzichte van de huidige temperatuur. Rond 400.000, 330.000, 230.000 en 120.000 jaar geleden waren er pieken met temperaturen die aanzienlijk boven die van nu uitkomen. Zoals uit de grafieken blijkt zijn dat steeds korte pieken. Daarna wordt het al snel weer aanzienlijk kouder. Ook blijkt duidelijk dat we de laatste millennia in een relatief warme periode leven. Het merendeel van de jaren was het aanzienlijk kouder op aarde.
De onderste grafiek laat de hoeveelheid ijs zien. Hoe hoger de grafiek, des te minder ijs. Het mag duidelijk zijn dat de hogere temperaturen en de verminderde hoeveelheid ijs met elkaar samenhangen.

Opvallend is dat na de laatste ijstijd de laatste 10.000 jaar de temperatuur redelijk constant is gebleven en slechts weinig variatie meer laat zien. Onderstaande grafiek laat dit meer in detail zien. De verschillende gekleurde lijnen laten de resultaten van verschillende onderzoeken zien, daarin zit dus nog behoorlijk wat variatie. De dikke zwarte lijn laat daarvan het gemiddelde zien. Zoals de afbeelding laat zien is de variatie in de gemiddelde temperatuur de laatste tienduizend jaar beperkt gebleven tot een graad verschil.

Ook van de laatste tweeduizend jaar is een dergelijke grafiek met resultaten van verschillende onderzoeken. Hierin valt een stijging van de temperatuur op in de Middeleeuwen, terwijl daarna de temperatuur een aantal jaren daalde. Over die tijd wordt wel gesproken als een kleine ijstijd. Dit verklaart de vele afbeeldingen van de Hollandse winterlandschappen, waarin wordt geschaatst. Sinds 1800 stijgt de temperatuur aanzienlijk

De stijging van de temperatuur wordt in Nederland bijgehouden door het KNMI. Voor de laatste eeuw laat dat een drastische stijging zien voor het jaargemiddelde van meer dat twee graden Celsius.

Bronnen:
Compendium voor de LeefOmgeving
– Wikipedia – 65 miljoen jaar klimaatveranderingen
– Wikimedia Commons – afbeeldingen van Dragons Flight